Sokal - historia i dzień dzisiejszy miasta i rejonu

AG · Gość

Anna Gorczyca
2007-03-04, ostatnia aktualizacja 2007-03-04 17:35

Czy akcja Wisła będzie znów dzielić Polaków i Ukraińców?

Takie pytanie zadaliśmy kilka tygodni temu przez konferencją, która miała się odbyć w Przemyślu. Po tej konferencji można śmiało powiedzieć: tak. Dzieli, zwłaszcza ludzi starszego pokolenia.
Choć zaproszenie na konferencję skierowane było do nauczycieli i starszej młodzieży, na sali widowiskowej przemyskiego Domu Kultury Katolickiej dominowali przedstawiciele starszego pokolenia.

Czego się dowiedzieli od zaproszonych na spotkanie naukowców?

M. in. od prof. Czesława Partacza, że budowanie ukraińskiej państwowości przed II wojną światową rozpoczęło się o budzenia w społeczeństwie nienawiści do obcych, że banderowacy uważali że największymi wrogami są Polacy, że prof. Bogdan Osadczuk (Ukrainiec odznaczony orderem Orła Białego za działania na rzecz polsko-ukraińskiego pojednania) był członkiem Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i że rugował polskość.

Dr Lucyna Kulińska przypomniała o ukraińskich zbrodniach na Wołyniu, o wymordowanych tam Polakach.

Od dr Andrzeja Zapałowskiego: Ile było starć między Polakami i Ukraińcami na terenie powiatu przemyskiego, ile osób zginęło po obydwu stronach. Czy akcja Wisła była potrzebna? Tak! Trzy lata po wojnie ludzie w tej części Polski chcieli żyć w spokoju, a żyli w strachu przed ukraińską partyzantką. Po akcji Wisła potyczki zbrojne praktycznie ustały.

Dla wielu uczestników tej konferencji, było to przypomnienie ich własnych wspomnień. Marian Stechnij z Przemyśla: - Uciekaliśmy przed Ukraińcami bo chcieli nas zamordować.

- Przeżyliśmy napady Ukraińców w 43 roku. Gdyby nie akcja Wisła, rzezie by trwały jeszcze wiele lat. Teraz Ukraińcy się skarżą, że zostali wysiedleni. My też. W 1950 roku przesiedlono nas z Krystynopola koło Sokala w Bieszczady. A to nie były takie Bieszczady jak dziś - mówi Franciszek Flak.

- Gdyby nie akcja Wisła, wymordowaliby wszystkich Polaków - stwierdza jeden z kombatantów, który brał czynny udział w akcji Wisła jako żołnierz KBW.

Czego kombatanci i kresowiacy oczekiwali od tej konferencji? -

Przyjechałem tu bo słyszałem, że Ukraińcy chcą dostać odszkodowania za pozostawione majątki. Tak nie powinno być - Marian Stęchnij.

- Usłyszeć prawdę! - Franciszek Flak.

Katarzyna Jurkowska, mogłaby być wnuczką wielu z uczestników przemyskiego spotkania. Uczy historii w Nowym Żmigrodzie. - A ja przyjechałam, żeby dowiedzieć się czegoś więcej o tych wydarzeniach. Ta konferencja odbywała się pod hasłem walki o prawdę historyczną, dlatego oczekiwałam, że będą również przedstawione racje ukraińskie. Jako historyk wiem, że wydarzeń historycznych nie można oceniać tylko z jednej strony. Wyjechałam z Przemyśla z mieszanymi uczuciami.

Zabrakło mi przedstawienia akcji Wisła od strony jej ludzkiego wymiaru. Czym była dla wielu ludzi mieszkających na tym terenie, tych którzy nie mieli nic wspólnego z UPA. W trakcie tej konferencji można było wysnuć wniosek, że wszyscy Ukraińcy, Łemkowie, który mieszkali na tym terenie byli banderowcami. Uważam, że to jest niesprawiedliwa ocena. Mieszkam w terenie, na którym żyło wielu Łemków. Znam ich tragedię, dlatego utożsamianie ich z banderowcami uważam za nieprawdziwe.

Przed konferencją przedstawiciele Związku Ukraińców w Polsce zwracali uwagę, że dobór prelegentów nie daje gwarancji rzetelnej oceny wydarzeń sprzed 60 lat. Po spotkaniu w Przemyślu uważają, że ich obawy były słuszne. W trakcie konferencji przedstawiciel jednej z organizacji kresowych domagał się likwidacji Związku Ukraińców w Polsce.

-To, że ta konferencja była adresowana do nauczycieli to moim zdaniem nadużycie. Padło tu wiele sformułowań i ocen, z którymi trudno się zgodzić - mówi Bogdan Huk, dziennikarz ukraińskiego Naszego Słowa. Dla niego szokująca była była np. ocena jednego z wykładowców na temat Jerzego Giedrojcia i paryskiej Kultury, który stwierdził, że Kultura była ukraińska. Zszokowało go również to, że jeden z dyskutantów określił Związek Żołnierzy AK słowem - idioci.

- Trzeba mówić o trudnej historii, ale nie uda się porozumieć jeśli historycy będą na usługach nacjonalizmów. Dotyczy to i polskich i ukraińskich historyków - stwierdza Huk.

Dla Gazety

Maciej Karasiński podkarpacki kurator oświaty

Zgadzając się na patronat na tą konferencją kierowałem się tym, że będzie ona służyć pojednaniu i współpracy. Organizatorami konferencji były legalnie działające instytucje i organizacje. Wśród wykładowców byli przedstawiciele różnych uczelni, historycy IPN. Trudno było przewidzieć, że konferencja będzie miała inny wydźwięk.

Ramka

Konferencję zorganizowały: przemyski oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego, Przemyskie Towarzystwo Archiwistyczne "Archiwariusz", Polski Związek Wschodni, Stowarzyszenie Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, Archiwum Państwowe w Przemyślu, przemyski oddział Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli oraz Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Patronowali jej wojewoda, marszałek, kurator oświaty .

Video-Lux

Film o Sokalu i okolicach na DVD dla Ciebie
"Sentymentalna podróż do krainy ojców"

Filmy historyczno-krajoznawcze:

[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

Sokal k/Lwowa - intro do filmu:
[link widoczny dla zalogowanych]

Sokal k/Lwowa -cerkiew pw. św.Piotra i Pawła:
[link widoczny dla zalogowanych]

Zabuże k/Sokala - cerkiew pw. św. Michała Archanioła:
[link widoczny dla zalogowanych]

Na filmie dvd (w wersji turystycznej) 70 minut poświęcone jest zabytkom i rozmowom z Ukraińcami
na tematy historyczne w miejscowościach : Sokal, Zabuże, Tartaków i Komarów.

Koszt płyty DVD = 30 zł wraz z kosztami wysyłki (przy przedpłacie na konto autora) lub 40 zł - płatne listonoszowi przy odbiorze.

Zamówienia proszę składać pod adresem: [link widoczny dla zalogowanych]

lub telefonicznie: 094-340-60-06