Sokal - historia i dzień dzisiejszy miasta i rejonu

Gość

Kaplica Orląt na Cmentarzu Obrońców Lwowa wzbogaciła się o nowe cenne dzieło artystyczne. Są to witraże wmontowane w wielkie prostokątne okna. Jeden przedstawia panoramę Cmentarza, drugi – to „Matka Boska – opiekunka miasta Lwowa”.

Witraże wykonano je w Krakowie w pracowni witraży prof. Józefa Furdyny. Fundatorem i pomysłodawcą wykonania witraży był Andrzej Biedroń, dyrektor krakowskiej firmy P.H.P.U. Allmed.

Warto przypomnieć, że kaplica została zbudowana w latach 1922-24 według projektu Rudolfa Indrucha, pomysłodawcy i autora koncepcji architektonicznej Cmentarza Obrońców Lwowa. 28 września 1924 roku kaplicę poświęcił abp Bolesław Twardowski. W uroczystościach wzięli udział, jak pisze Stanisław Niecieja „...weterani powstania styczniowego, legioniści, obrońcy Lwowa, generalicja polska z Władysławem Sikorskim – ówczesnym ministrem spraw wojskowych na czele, duchowieństwo i niezliczone rzesze mieszkańców Lwowa, głównie młodzieży”.

W latach następnych trwało ozdabianie kaplicy, która wzbogaciła się m.in. o cenny ołtarz, autorstwa znanej lwowskiej artystki-rzeźbiarki Luny Drexlerówny. Wtedy już dyskutowano kwestię wstawienia witraży w okna kaplicy. W latach 30. XX wieku prowadzono pertraktacje na ten temat z artystą-malarzem Janem Henrykiem Rosenem. Było jednak nie mało przeciwników ozdobienia kaplicy witrażami. Nie przewidywał witraży i projektant kaplicy Rudolf Indruch. Dlatego nigdy nie doszło do powstania konkretnych projektów lub określenia bodaj tematyki przyszłych witraży.

Nie było też możliwości wykonania witraży w czasie odbudowy Cmentarza. Pomysł powstał niespodzianie w 2009 roku, podczas wizyty we Lwowie dyrektora firmy P.H.P.U. Allmed z Krakowa Andrzeja Biedronia. Nie tylko postanowił on sfinansować całe przedsięwzięcie, ale też znalazł w Krakowie bardzo dobrego wykonawcę prof. Józefa Furdynę – założyciela pracowni witraży.

Pracownia, powstała w 1992 roku, jest obecnie zakładem witrażowym, znanym nie tylko w Krakowie, ale też w całej Polsce. W ciągu 20. lat pracownia zrealizowała ponad 150 projektów witraży w obiektach sakralnych i świeckich, również poza granicami kraju. Obydwa witraże lwowskie zostały wykonane w bogatych, ale nie kontrastowych kolorach. Jest w nich dużo niebieskiego, granatowego i zielonego w różnych odcieniach. Tło urozmaicają nieliczne czerwienie i brązy.

Gość

Nowe witraże stworzyły w kaplicy Orląt atmosferę bardzo nastrojową i dodały jej sakralności, czego tak naprawdę, brakowało jej przez znaczny ruch turystyczny, bardziej w celu poznania historii Cmentarza, niż potrzeb religijnych. Rysunek dwóch witraży w miarę stylizowany, a treść jest symboliczna. W witrażu z panoramą Cmentarza Orląt krzyże na grobach obrońców dążą ku niebiosom, zmieniając się w dalekie gwiazdy. Tak w wieczność odlatują dusze chłopców poległych w walkach o nasze miasto.

Na drugim witrażu, nad panoramą średniowiecznego Lwowa, autor umieścił postać Matki Boskiej, patronki i obrończyni, „ślicznej gwiazdy miasta Lwowa”. Obronne mury i baszty podkreślają znaczenie Lwowa jako przedmurza chrześcijaństwa, twierdzy, która oparła się wielu atakom nieprzyjaciół i pozostała „Semper Fidelis” – zawsze wierna. Ten witraż budzi skojarzenia ze znanym witrażem z katedrze lwowskiej „Leopolis opressa 1648” (Cudowna obrona Lwowa) autorstwa Stanisława Kaczor-Batowskiego. Postać Matki Boskiej modelowano precyzyjnie i lekko stylizowano. Jej smukła postać budzi pewność, że wszystkie dusze poległych znajdują się pod jej niebiańską opieką.

Gość

Inicjatorem i fundatorem witraży, dyrektorem P.H.P.U. Allmed Andrzejem Biedroniem spotkaliśmy się we Lwowie. Pan Andrzej ma zawsze do załatwienia bardzo dużo spraw swojej firmy, organizacji współpracy lwowskich i krakowskich pracowników medycznych i naukowców. Ale dla Kuriera Galicyjskiego znalazł czas i dokładnie opowiedział o wszystkich perypetiach, związanych z pięknym pomysłem wypełnienia okien kaplicy Orląt witrażami.

„Na początku 2009 roku, – opowiada Biedroń, – rozpocząłem działania, mające na celu zrealizowanie projektu ufundowania dwóch witraży do okien kaplicy na Cmentarzu Orląt Lwowskich. Pomysł przedsięwzięcia zrodził się z mojego wielkiego sentymentu do Ziemi Lwowskiej oraz chęci oddania hołdu obrońcom Lwowa i Małopolski Wschodniej poległych w latach 1918-1920, lub później, których mogiły znajdują się na Cmentarzu Obrońców Lwowa. W marcu 2009 roku, podczas spotkania z p. Janem Franczukiem, prezesem Zarządu Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Wojskowymi we Lwowie, wyraziłem chęć do sponsorowania i montażu witraży w kaplicy na Cmentarzu Orląt Lwowskich.

Pierwszym etapem realizacji projektu były poszukiwania odpowiedniego wykonawcy, który przygotowałby projekt wstępny, wykonał witraże i dokonał ich montażu. Wybór padł na krakowską firmę z tradycjami – Pracownię Witraży Furdyna. W kwietniu 2009 powstają wstępne projekty witraży, które konsultowane są z Janem Franczukiem oraz nieżyjącym już Andrzejem Przewoźnikiem – ówczesnym Sekretarzem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Po uzgodnieniu projektów, w sierpniu 2009 zostaje uruchomiona przez Sekretarza Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa procedura, mająca na celu ułatwienie przekazania witraży w formie darowizny przez Andrzeja Biedronia i firmę Allmed. Do współpracy włącza się Grzegorz Opaliński – ówczesny konsul generalny RP we Lwowie, oraz konsul – Jacek Żur.

Gość

Dwa miesiące po konferencji, w grudniu 2009 firma Allmed składa zamówienie na wykonanie witraży w Pracowni Witraży Furdyna. Pracownia rozpoczyna prace związane z ich wykonaniem według koncepcji Sekretarza Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa śp. Andrzeja Przewoźnika i projektu prof. Józefa Furdyny. W połowie stycznia 2010 r., we współpracy z konsulatem zapadają ustalenia dotyczące transportu witraży do Lwowa i terminu ich montażu.

Równolegle przebiega organizacja wyjazdu do Lwowa przez firmę Allmed, planowanego na marzec 2010 r. W trakcie przygotowań, rodzi się pomysł na urządzenie podczas marcowego wyjazdu sesji wykładowej na Lwowskim Uniwersytecie Medycznym, dla lekarzy oraz pracowników laboratoriów we Lwowie z obecnością wybitnych przedstawicieli kadry naukowej CM UJ z Krakowa. We współpracy z dr hab. Anną Hawryluk, prof. Walentyną Chopiak oraz prof. Aleksandrem Sklarowem po stronie ukraińskiej, udaje się zorganizować ten projekt.

Następnie, w porozumieniu z konsulatem została podjęta decyzja o przetransportowaniu przez firmę „Furdyna” witraży do Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej w Przemyślu. Dar został tam złożony w oczekiwaniu na transport konsularny do miejsca docelowego, czyli na Cmentarz Orląt Lwowskich.

Montaż witraży przez ekipę z Pracowni Witraży Furdyna na Cmentarzu Orląt Lwowskich nastąpił 22 marca 2010 r. 23 marca Andrzej Biedroń, pracownicy firmy Allmed, przedstawiciele naukowi Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, konsul Jacek Żur oraz kresowiacy i zaproszeni goście udają się na Cmentarz Orląt Lwowskich. Delegacja oddaje hołd Orlętom poprzez zapalenie symbolicznych zniczy na Mogile Nieznanego Żołnierza oraz wizytuje kaplicę cmentarną i ogląda nowo zamontowane witraże ufundowane przez dyrektora Biedronia.

W godzinach późniejszych odbywa się zaplanowana wcześniej sesja wykładowa z udziałem: prof. dr. hab. Jerzego Naskalskiego, dr. hab. Bogdana Solnicy oraz prof. Walentyny Chopiak. Sesja wykładowa spotyka się z uznaniem lwowskiego środowiska medycznego i gromadzi ogromną liczbę słuchaczy. Dzięki pomocy z KIDL, uczestnicy wykładów otrzymują certyfikaty z punktami edukacyjnymi. Sesja wykładowa, która zacieśniła związki naukowe pomiędzy krakowskim CM UJ a Lwowską Akademią Medyczną, jest ostatnim punktem bogatego programu wizyty we Lwowie.

Chcę złożyć specjalne podziękowania dla pracowników Konsulatu Generalnego RP we Lwowie oraz Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Wojskowymi we Lwowie, a także dla pracowników firmy Allmed: Katarzyny Witeckiej, Erwina Musiała i Izabeli Gasińskiej za wsparcie mnie w realizacji tego projektu”.

Jurij Smirnow

Tekst ukazał się w nr 12 (160) 29 czerwca – 16 lipca 2012